Το έδειξε και η τελευταία δημοσκόπηση της Pulse για τα κριτήρια επιλογής ψήφου των πολιτών. Όπως προκύπτει, το βασικό κριτήριο επιλογής ψήφου των πολιτών είναι η προοπτική και η ελπίδα σε ότι αφορά την καθημερινότητά τους. Ο ένας στους δύο θα ψηφίσει με βάση την ελπίδα, ενώ πολύ χαμηλότερα, στο 22%, είναι το κριτήριο της σιγουριάς. Σήμερα όμως, ο φόβος, η δυσπιστία και η αποθάρρυνση, το ακριβώς αντίθετο της ελπίδας, βασιλεύουν παντού. Η συλλογική απαισιοδοξία γίνεται viral. Πόλεμοι πραγματικοί και κοινωνικοί, ανισότητες που διευρύνονται συνεχώς, φτώχεια που εξαπλώνεται, ο μισθός που τελειώνει πολύ πριν τον μήνα… Φαινόμενα που έχουν αποσταθεροποιήσει την έννοια της ελπίδας. Αν δεν την έχουν σκοτώσει κιόλας! Αλλά, όταν ο στρατός χάνει την ελπίδα, ο πόλεμος χάνεται. Όταν ο λαός χάνει την πίστη του, το πολιτικό καθεστώς πέφτει.
Ο Βοναπάρτης και η «αγορά» ελπίδας
Ο Ναπολέων Βοναπάρτης το κατάλαβε αυτό καλά όταν κατά τη διάρκεια της ιταλικής εκστρατείας, σε ηλικία μόλις 28 ετών, δήλωνε: «Μπορείς να ηγηθείς ενός λαού μόνο δείχνοντάς του ένα μέλλον: Ένας ηγέτης είναι έμπορος ελπίδας». Ως αποτέλεσμα, οι στρατιώτες του ήταν έτοιμοι να τον ακολουθήσουν οπουδήποτε και να πεθάνουν στη μάχη γι’ αυτόν. Πράγματι, ο όρος του Ναπολέοντα, «έμπορος ελπίδας», υποδηλώνει ότι το να έχεις απλώς ένα όραμα δεν είναι αρκετό. Οι ηγέτες πρέπει επίσης να μπορούν να κάνουν τους πολίτες να πιστέψουν σε αυτό το όραμα, να το αγκαλιάσουν, να το ενσωματώσουν, εν ολίγοις, να το «αγοράσουν». Γιατί η απουσία ελπίδας γεννά κυνισμό, απάθεια, ακόμη και αυταρχισμό, γιατί αν τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει, τότε όλα επιτρέπονται.
Ο μεγάλος κίνδυνος όμως στην πολιτική, είναι η ελπίδα να γίνει ένα εργαλείο χειραγώγησης των πολιτών, από κάθε λογής πολιτικούς. Με αόριστες υποσχέσεις, με συνεχώς αναβαλλόμενες προσδοκίες. Τα παραδείγματα πολλά, από το παρελθόν και το παρόν. Καλή ώρα οι «ελπίδες» που προσφέρονται αφειδώς στους αγρότες για την ικανοποίηση των αιτημάτων τους, αν φυσικά αποσύρουν τα μπλόκα. Είναι πραγματικές οι υποσχέσεις; Οι περισσότεροι αγρότες δεν φαίνεται να πείθονται. Φοβούνται ότι πρόκειται για υποσχέσεις κενές περιεχομένου. Όταν μάλιστα συνοδεύονται από την ξαφνική στοχοποίηση κάποιων αγροτοσυνδικαλιστών, που πρωτοστατούν στα μπλόκα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι η προτεινόμενη ελπίδα αντιπροσωπεύει ένα είδος προδοσίας του αγώνα τους. Και αυτό απογοητεύει και αποξενώνει. Όχι μόνο από την Κυβέρνηση, αλλά και από την πολιτική και το Σύστημα, γενικότερα.
Διάβρωση της ελπίδας
Πολλοί διαγιγνώσκουν άλλωστε μια γενικότερη διάβρωση της σύγχρονης πολιτικής ελπίδας. Ενάντια στο σύνολο του πολιτικού συστήματος, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αποστασιοποιούνται από την πολιτική. Γιατί βλέπουν την πολιτική να ολισθαίνει στην τεχνοκρατία, πιστεύοντας ότι μπορεί να αναθέσει πολλές στρατηγικές αποφάσεις στους ισχυρούς αλγόριθμους της Τεχνητής Νοημοσύνης. Από την άλλη, ενισχύεται ένα είδος συναισθηματικού λαϊκισμού, που προσφέρει τα πάντα και τίποτα. Όλα αυτά τα φαινόμενα συνδέονται και με τα κίνητρα όσων νέων ή παλιών πολιτικών εμφανίζονται στην πολιτική σκηνή. Σα να θέτουν το ερώτημα: Γιατί θέλουν να ασχοληθούν με τα κοινά, τι νόημα δίνουν στις πράξεις τους. Γιατί η προσφερόμενη ελπίδα δεν συμπίπτει με την επιτυχία, αλλά με την πίστη στις αξίες μας. Ακόμα κι αν η ελπίδα της πολιτικής ως συστήματος μπορεί να εξασθενεί, η ελπίδα του πολιτικού σε προσωπικό επίπεδο αποτελεί ηθική προϋπόθεση: Χωρίς αυτήν, η πολιτική γίνεται καθαρά «συναλλακτική πράξη», δούναι και λαβείν. Ένας πολιτικός άλλωστε, μπορεί να χάσει εκλογές, να δει μεταρρυθμίσεις να διαλύονται, να υποστεί επώδυνους συμβιβασμούς και παρόλα αυτά να μην χάσει την ελπίδα, αν αυτό δεν συνδέεται με το άμεσο αποτέλεσμα αλλά με την ίδια την αξιοπρέπεια της πολιτικής δράσης.
«Να θέλεις αυτό που κάνεις»
Η ελπίδα του πολιτικού, σε προσωπικό επίπεδο, είναι η ικανότητα να ενεργεί χωρίς εγγύηση επιτυχίας, η προθυμία να ξεκινήσει από την αρχή μετά την ήττα, η άρνηση να υποβιβάσει το «καλό», σε προεκλογικούς υπολογισμούς. Μπορεί να αποτύχει, χωρίς να αισθάνεται άχρηστος. Αυτό θα καθιστούσε μάλιστα τους πολιτικούς λιγότερο ευάλωτους σε εκβιασμούς και στο δέλεαρ των κάθε λογής «συμφερόντων». Για να παραφράσουμε το περίφημο απόφθεγμα του Ζαν Πολ Σαρτρ που έγινε σύμβολο του υπαρξισμού: «Ευτυχία δεν είναι να κάνεις αυτό που θέλεις, αλλά να θέλεις αυτό που κάνεις». Η κεντρική του ιδέα είναι ότι δεν είμαστε απλώς θύματα των περιστάσεων: Η ελπίδα και η ελευθερία έγκειται στον τρόπο που επιλέγουμε να ζήσουμε ή να «πολιτευθούμε»…
naftemporiki.gr
«The New Daily Mail»
Newsroom
