Ο συγκεκριμένος αγωγός ήταν το πρώτο διεθνούς σημασίας γεωπολιτικό project που ακύρωσε η Τουρκία, ακολουθώντας τη θεωρία της «Γαλάζιας Πατρίδας» και το επιχείρημα που στη πορεία έγινε μοτίβο, ότι η όδευση του έργου διέρχεται από τη δική της υφαλοκρηπίδα, άρα δικαιούται να το εμποδίσει, όπως και έκανε. Το «Nautical Geo» δεν στάλθηκε ποτέ ξανά για έρευνες σε περιοχές που η Τουρκία αμφισβητεί και έτσι αποφεύχθηκε η περαιτέρω ένταση με τη Κύπρο και την Ελλάδα.
Η ηλεκτρική διασύνδεση
Στη δεύτερη περίπτωση, που αφορά το καλώδιο Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, προϋπολογισμού περίπου 2 δισ. ευρώ, τον Ιούλιο του 2024 στη Κάσο, για έρευνες βυθού μόλις λίγων μέτρων εκτός των ελληνικών χωρικών υδάτων, η κρίση με τα τουρκικά πολεμικά αποσοβήθηκε τη τελευταία στιγμή έπειτα από επικοινωνίες των Υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας. Στο επεισόδιο οι τουρκικές Αρχές είχαν πιέσει κατά τη πάγια τακτική τους το ιταλικό σκάφος «Ievoli Relume», να ζητήσει την έκδοση NAVTEX και από τη Τουρκία για έρευνες σε τμήμα που αφορούσε οριοθετημένη περιοχή μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Στο πάρα πέντε αποφεύχθηκε να επαναληφθεί το αρνητικό προηγούμενο με το επίσης ιταλικό πλοίο «Teluri», το οποίο λίγες εβδομάδες πριν, κατά τη πόντιση καλωδίου οπτικών ινών μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, για λογαριασμό της Google, είχε ζητήσει και λάβει, την έκδοση NAVTEX από τη Τουρκία, προκειμένου να αποφύγει τα προβλήματα.
Τελικά τον Απρίλιο του 2025, και ενώ η ελληνική πλευρά, κλιμάκωνε μέσω διαρροών τη ρητορική της για άμεση επανεκκίνηση των εργασιών και για «επιχείρηση επιστροφής στην Κάσο», οι έρευνες μπήκαν και επίσημα στο πάγο, μετά τη περίφημη φράση Γεραπετρίτη ότι ο GSI των 2 δισ. ευρώ θα προχωρήσει «στον… κατάλληλο χρόνο».
Το East to Med Data Corridor
Το τρίτο έργο που κινδυνεύει να έχει τη τύχη των δύο πρώτων είναι το διεθνούς γεωπολιτικής σημασίας καλώδιο East to Med Data Corridor (EMC), ένα υποθαλάσσιο και χερσαίο καλωδιακό project οπτικών ινών, μήκους 3.987 χλμ με μπάτζετ 850 εκατ., που στοχεύει να συνδέσει την Σαουδική Αραβία με την Ευρώπη μέσω Ελλάδας και Κύπρου. Θύμα αυτή τη φορά ήταν το γερμανικό σκάφος «Fugro Gauss» με σημαία Γιβραλτάρ.
Στα μισά των προγραμματισμένων ερευνών διάρκειας 6 έως 16 Αυγούστου και ενώ τη Παρασκευή, 8 Αυγούστου, είχαν προηγηθεί προς το σκάφος οι γνωστές τουρκικές απειλές και η αποστολή στη περιοχή νότια της Κύπρου της Φρεγάτας «Γκεντίζ» που σύμφωνα με πληροφορίες το παρενόχλησε δι’ ασυρμάτου, μεταδίδοντας μονότονα ότι βρίσκεται σε περιοχή δικαιοδοσίας της Τουρκίας, το «Fugro Gauss» αναχώρησε από τη κυπριακή ΑΟΖ με κατεύθυνση τη Μάλτα. Σύμφωνα με πηγές της κυπριακής Κυβέρνησης το πλοίο ενημέρωσε ότι έφερε σε πέρας… νωρίτερα του αναμενόμενου τις εργασίες του, οι οποίες κανονικά θα ολοκληρώνονταν το επόμενο Σάββατο 16 Αυγούστου.
Γιατί είναι σημαντικό έργο το EMC
Το project East to Med Data Corridor δεν είναι ένα ήσσονος σημασίας έργο, αδιάφορο για την Ελλάδα που έχει σημασία απλώς και μόνο για τους Σαουδάραβες. Αφορά δύο καλώδια μεταφοράς Data, ένα μεταξύ Μασσαλίας και Σαουδικής Αραβίας μέσω Κρήτης, και ένα δεύτερο που θα ακολουθεί περίπου την ίδια διαδρομή ξεκινώντας από τη Γένοβα. Στη συμφωνία χρηματοδότησης ύψους 340 εκατ. ευρώ που έκλεισε πέρυσι, επικεφαλής είναι η Εθνική Τράπεζα και συμμετέχουν η Πειραιώς και η Alpha Bank.
Στο μετοχικό κεφάλαιο του φορέα υλοποίησης (EMC Subsea Cable Company Limited), το 25% ανήκει στη ΔΕΗ. Το υπόλοιπο 72% ελέγχεται από τη Saudi Telecom, δηλαδή το σαουδαραβικό φορέα παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, μεταξύ των μεγαλύτερων παρόχων στη Μέση Ανατολή, και το υπόλοιπο 3% ανήκει στη Telecommunication Telephony Satellite Applications - TTSA, τηλεπικοινωνιακή Εταιρεία με έδρα την Ελλάδα και γραφεία σε Κύπρο και Ελβετία. Επίσης, η Συμφωνία για το έργο είχε ανακοινωθεί με «ντόρο» τον Ιούλιο του 2022, στο πλαίσιο της πρώτης επίσημης επίσκεψης του Πρίγκιπα-Διαδόχου του Θρόνου της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν στην Ελλάδα και της συνάντησης του με τον Πρωθυπουργό Κυρ. Μητσοτάκη. Και επιπλέον πρόκειται για ένα ώριμο project. Εκτός δηλαδή του γεωπολιτικού στοιχείου διακυβεύονται και χρήματα.
Τα δύο καλώδια (EMC West-1,2) έχει αναλάβει από το Μάιο του 2023 η γαλλική Alcatel Submarine Networks θυγατρική της γνωστής μας Nexans και η Center3 θυγατρική της σαουδαραβικής STC Group, τα οποία και βρίσκονται σε φάση παραγωγής. Συνοψίζοντας, το έργο είναι προχωρημένο, όπως δείχνει και το γεγονός ότι γίνονται συζητήσεις για τα σημεία προσαιγιάλωσης στην Ελλάδα, ένα πιθανώς στο Τιμπάκι της Κρήτης, όπως και για τα σημεία διασύνδεσης με το εγχώριο δίκτυο οπτικών ινών. Άλλωστε το EMC West 2 έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης το Δεκέμβριο του 2027.
Σηκώνουμε ψηλά τον πήχη και μετά περνάμε από κάτω
Στη περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας, οι σχέσεις της με τη Τουρκία είναι εξαιρετικά σύνθετες και ουδείς μπορεί να προβλέψει ποια θέση θα πάρει το Ριάντ αν συνεχιστεί η παρεμπόδιση των ερευνών. Στη περίπτωση ωστόσο της Ελλάδας, επειδή η όδευση του καλωδίου είναι παρόμοια με εκείνη της διασύνδεσης Ελλάδας- Κύπρου - Ισραήλ, κάποια στιγμή οι έρευνες για τη πόντιση των οπτικών ινών θα γίνουν και σε τμήμα της δυνητικής ελληνικής ΑΟΖ και εν συνεχεία σε περιοχή της οριοθετημένης ελληνικής ΑΟΖ, βάσει της Ελληνο-αιγυπτιακής Συμφωνίας, δηλαδή πέριξ της Κάσου.
Και το κρίσιμο ερώτημα είναι τι θα κάνει τότε η Αθήνα για να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη διεξαγωγή των ερευνών, ώστε να μην επαναληφθεί το φιάσκο του περασμένου καλοκαιριού. Τι θα πράξει ώστε να διασφαλίσει την ομαλή συνέχιση των εργασιών δίχως να ενδώσει ξανά στις πιέσεις της Άγκυρας για έμμεση αναγνώριση τουρκικής δικαιοδοσίας και τουρκικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στις περιοχές αυτές. Η πορεία πάντως και στα τρία έργα (East Med, GSI, ESM) δείχνει ίδια. Κάθε φορά σηκώνουμε το πήχη πολύ ψηλά και μετά περνάμε από κάτω. Για κάποιο λόγο διαβάζουμε λάθος τις προθέσεις των απέναντι, και αγοράζουμε άγνωστο γιατί το «καλό σενάριο» σε μια γεωπολιτική γειτονιά, όπου η εμπειρία δείχνει πως τις περισσότερες φορές «βγαίνει αληθινό το κακό».
«Το πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρουμε τι θέλουμε να πετύχουμε, προκειμένου να δούμε και ποια είναι η μάχη που πρέπει να δώσουμε», όπως λέει άνθρωπος με μακρά εμπειρία στο χώρο. Από τη μια θέλουμε να γίνουμε ενεργειακός κόμβος στη περιοχή, και πανηγυρίζουμε για το ενδιαφέρον της αμερικανικής Chevron για τα οικόπεδα νοτίως της Κρήτης, αλλά την ίδια στιγμή διστάζουμε να ασκήσουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα στο πεδίο.
Όπως έχει γράψει και ο Καθηγητής του ΕΚΠΑ, Π. Ιωακειμίδης: «Όταν κλιμακώνεις ρητορική ή ενέργεια θα πρέπει να κατέχεις την ονομαζόμενη ''κυριαρχία της κλιμάκωσης'' (escalation dominance)». Να κατέχεις, με άλλα λόγια, «την ικανότητα, μέσα, βούληση, αποφασιστικότητα, πολιτική ελευθερία να φθάσεις την κλιμάκωση μέχρι τέλους αγνοώντας τις απειλές και με τη βεβαιότητα ότι η άλλη πλευρά δεν μπορεί να σε ακολουθήσει κάνοντας το ίδιο, κλιμακώνοντας στον ίδιο βαθμό…».
euro2day.gr
Newsroom
