Βερολίνο: Ουδέν σχόλιο για τη γνωμοδότηση της γερμανικής Βουλής περί τουρκολιβυκού μνημονίου

Τις φωτιές που «άναψε» η γερμανική Βουλή* προσπαθεί να σβήσει το Βερολίνο, αποφεύγοντας να σχολιάσει την γνωμοδότηση των Επιστημονικών Υπηρεσιών του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου, σύμφωνα με την οποία το μνημόνιο που έχουν υπογράψει η Τουρκία με την κυβέρνηση της Τρίπολης σχετικά με τη δικαιοδοσία των θαλασσίων ζωνών συνιστά παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Τόνισε ωστόσο ότι η γνωμοδότηση συμφωνεί με τα σχετικά Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η οποία «αντιπροσωπεύει πλήρως» και το Βερολίνο.

Όπως μεταδίδει η ανταποκρίτρια του ΑΜΠΕ, η εκπρόσωπος του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Άντεμπαρ, η οποία απάντησε σε ερωτήσεις του Πρακτορείου, παρέπεμψε στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 13ης Δεκεμβρίου 2019, όπου, όπως είπε, έχει καταγραφεί ότι «η συμφωνία μεταξύ της Λιβύης και της Τουρκίας παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων χωρών, δεν συνάδει με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να προκαλεί νομικές συνέπειες για τρίτες χώρες». «Αυτή είναι η θέση στην οποία βεβαίως συμβάλαμε και η οποία μας αντιπροσωπεύει πλήρως και στην οποία προσχωρούμε», συνέχισε η κυρία Άντεμπαρ για να τονίσει ότι τα αποσπάσματα της γνωμοδότησης του Κοινοβουλίου που έχουν δημοσιοποιηθεί συμφωνούν με τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Κληθείσα να απαντήσει εάν και με ποιον τρόπο μπορεί η γνωμοδότηση να επηρεάσει την διαδικασία ειρήνευσης που αποφασίστηκε στην Διάσκεψη του Βερολίνου για την Λιβύη, η εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών επισήμανε ότι η Διάσκεψη του Βερολίνου και η διαδικασία παρακολούθησης, η οποία ξεκινάει τώρα, έχουν ως στόχο την ειρήνη στην Λιβύη και τελούν υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. «Πρόκειται για μια αρκετά μεγάλη αλλά σαφή θεματολογία, η οποία προβλέπεται από αυτή την διαδικασία και για αυτό επικεντρώνουμε την προσοχή μας σε αυτό. Γνωρίζουμε βεβαίως ότι πολλά κράτη είναι σημαντικοί εταίροι σε αυτό, αλλά σε αυτές τις συνομιλίες της παρακολούθησης (Follow up) συζητούμε με τους εταίρους όσα σχετίζονται με την Λιβύη. Παρά ταύτα λαμβάνουμε βεβαίως υπόψη την διένεξη για αυτή την συμφωνία και έχουμε μια πολύ σαφή θέση, την οποία εκφράσαμε δημοσίως πολλές φορές. Το επίκεντρο στην Διαδικασία του Βερολίνου όμως είναι άλλο», τόνισε.

Από την πλευρά της Καγκελαρίας, η αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος Ουλρίκε Ντέμερ, ερωτηθείσα εάν η Καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ επρόκειτο να θέσει το ζήτημα στον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν κατά την παρουσία της σήμερα στην Κωνσταντινούπολη, δεν θέλησε να προκαταλάβει το περιεχόμενο των συνομιλιών και παρέπεμψε στην συνέντευξη Τύπου που θα ακολουθήσει. Σημείωσε πάντως ότι η Λιβύη θα αποτελούσε σίγουρα αντικείμενο των συνομιλιών. Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το αίτημα του  Ερντογάν προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για στήριξη της Τουρκίας στην στρατιωτική επιχείρηση στην Λιβύη, η κυρία Άντεμπαρ αναφέρθηκε στο κοινό ανακοινωθέν της Διάσκεψης του Βερολίνου, όπου επισημαίνεται: «Εργαζόμαστε προς την κατεύθυνση της διατήρησης της κατάπαυσης του πυρός που έχουμε αυτή την στιγμή και του πώς θα μετατραπεί σε μια εκεχειρία και ταυτόχρονα εργαζόμαστε προκειμένου να επιβάλουμε το εμπάργκο όπλων». Μέσω αυτού, συνέχισε η εκπρόσωπος: «Βλέπετε ότι επί της αρχής και, αυτό αφορά όλα τα μέρη τα οποία εμπλέκονται με οποιονδήποτε τρόπο στην Λιβύη, επιθυμούμε να σιγήσουν τα όπλα, να μην υπάρξει περαιτέρω όξυνση και να μπούμε σε μια πολιτική διαδικασία. Αυτός είναι ο στόχος μας και πάνω σε αυτόν εργαζόμαστε».

Ο Ερντογάν προειδοποιεί τη Μέρκελ για λιβυκό χάος και τρομοκρατία στη Μεσόγειο

Την ίδια ώρα ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν τόνισε την αναγκαιότητα της «επιτάχυνσης της ειρηνευτικής διαδικασίας» στη Λιβύη, προκειμένου να μην επεκταθεί το «λιβυκό χάος» στη Μεσόγειο και κερδίσει ξανά έδαφος η τρομοκρατία, κατά τη συνάντησή του σήμερα με τη Γερμανίδα Καγκελάριο. «Το χάος που κυριαρχεί στην Λιβύη κινδυνεύει να έχει συνέπειες σε ολόκληρη την Μεσόγειο, εάν δεν επιβληθεί ηρεμία το συντομότερο δυνατόν», δήλωσε ο Ερντογάν εγκανιάζοντας το νέο γερμανοτουρκικό Πανεπιστήμιο στην Κωνσταντινούπολη μαζί με την Άγκελα Μέρκελ.

«Πρέπει να επιταχύνουμε την επίλυση, εάν δεν θέλουμε να σηκώσουν κεφάλι τρομοκρατικές οργανώσεις όπως το Ισλαμικό Κράτος και η Αλ Κάιντα», απείλησε ο Ερντογάν, μία ημέρα μετά τη δημοσιοποίηση της γνωμάτευσης της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Γερμανικής Βουλής, έκτασης 18 σελίδων, που αποφαίνεται ότι το μνημόνιο Τουρκίας - Λιβύης παραβιάζει τη Σύμβαση του Διεθνούς Δικαίου Θαλάσσης.

«Στόχος μας είναι να βάλουμε τέλος στην κρίση», τόνισε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να προσθέσει ευθύς αμέσως ότι «η Τουρκία θα επιδείξη αλληλεγγύη στους Λίβυους αδελφούς και αδελφές». Σε κάθε περίπτωση, ο Τούρκος Πρόεδρος τόνισε ότι η χώρα του θα σεβαστεί τα βήματα τα οποία έγιναν στο Βερολίνο, στις 19 Ιανουαρίου.

*Γερμανική Βουλή: Παράνομο το μνημόνιο Τουρκίας - Λιβύης

Κόλαφος για τον Τούρκο Πρόεδρο η γνωμάτευση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Γερμανικής Βουλής. Σε εξαντλητική παρουσίαση αποφαίνεται ότι το μνημόνιο παραβιάζει τη Σύμβαση του Διεθνούς Δικαίου Θαλάσσης. Ειδικότερα, η νομική προσέγγιση του μνημονίου κατανόησης ανάμεσα στην Τουρκία και τη Λιβύη σχετικά με τη δικαιοδοσία των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο από την Επιστημονική Υπηρεσία της γερμανικής ομοσπονδιακής Βουλής είναι εξαντλητική και καταγράφεται σε 18 σελίδες. 

Σε αυτές περιγράφεται με μεγάλη λεπτομέρεια η προβληματική υπό το πρίσμα και των διεκδικήσεων της Τουρκίας στο Αιγαίο και στην κυπριακή ΑΟΖ και, από την άλλη των νομικών θέσεων της ελληνικής πλευράς. Γίνεται συστηματική καταγραφή και παρουσίαση όλων των επιστολών που οι δύο χώρες απέστειλαν στα ΗΕ μετά την υπογραφή του μνημονίου κατανόησης στις 27 Νοεμβρίου του 2019 ανάμεσα στον Τούρκο Πρόεδρο και τον Πρωθυπουργό Σαράτζ, η οποία έγινε «χωρίς τη σύμφωνη γνώμη με άλλες μεσογειακές χώρες» και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το μνημόνιο παραβιάζει το εθιμικό Δίκαιο Θαλάσσης και κατά συνέπεια είναι παράνομο και λειτουργεί σε βάρος τρίτων.

Παραβίαση του εθιμικού δικαίου

Τυχόν διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να γίνει μόνο «λαμβάνοντας υπόψη τις θαλάσσιες περιοχές των ελληνικών νησιών και με τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδας, της Κύπρου και ενδεχομένως άλλων Μεογειακών χωρών».

Σύμφωνα με τα βασικά σημεία, στα οποία καταλήγει η επιστημονική υπηρεσία της γερμανικής Βουλής, λόγω της απόρριψης του μνημονίου από το λιβυκό κοινοβούλιο στις 4 Ιανουαρίου του 2020, εγείρονται αμφιβολίες για το κατά πόσο το μνημόνιο μπορεί να τεθεί σε ισχύ σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. Από την άλλη πλευρά Ελλάδα και Τουρκία υπό το πρίσμα της διένεξης στο Αιγαίο, υποστηρίζουν διαφορετικές νομικές θέσεις σε ότι αφορά την αναγνώριση, την διεκδίκηση δικαιωμάτων και την οριοθέτηση των θαλασσίων περιοχών, ειδικότερα της ΑΟΖ.  

Στο άρθρο 121 παράγραφος 2 της Σύμβασης των Η.Ε. για το Δίκαιο Θαλάσσης εμφαίνεται σαφώς ότι οι νήσοι ανεξάρτητα του μεγέθους τους διαθέτουν υφαλοκρηπίδα. Συνεπώς οι θαλάσσιες περιοχές των νήσων θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την οριοθέτηση των ΑΟΖ. Εκτός αυτού η Τουρκία δεν μπορεί να προβάλλει ως νομικά δεσμευτικό τον ισχυρισμό, ότι οι προβλέψεις της Σύμβασης για το Δίκαιο Θαλάσσης, σύμφωνα με το οποίο ακόμη και οι νήσοι διαθέτουν ΑΟΖ, δεν τη δεσμεύουν, αφού η χώρα δεν έχει επικυρώσει τη σύμβαση, επειδή, ακόμη και τρίτα κράτη που δεν έχουν προσχωρήσει και επικυρώσει τη σύμβαση, δεσμεύονται μέσω του εθιμικού δικαίου.

Μάλιστα σε ένα άλλο σημείο των συμπερασμάτων επισημαίνεται σαφώς ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο παραβιάζει το αναγνωρισμένο εθιμικό δίκαιο των ελληνικών νησιών με το να «αρνείται» την ελληνική ΑΟΖ νοτιοανατολικά της Κρήτης και δημιουργεί (αντιποιείται) μια δική της ενιαία ΑΟΖ μέχρι τις ακτές της Κρήτης και της Ρόδου. Τέλος, στα συμπεράσματα αναφέρεται ότι  η θαλάσσια οριοθέτηση των ΑΟΖ των νήσων είναι σε ορισμένες περιπτώσεις πολύπλοκη. Φαίνεται όμως η οριοθέτηση της ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο, έτσι όπως προβλέπεται από το διμερές μνημόνιο, δεν εναρμονίζεται με τις αρχές της ακριβοδίκαιης οριοθέτησης (equitable delimitation), υπό την έννοια του άρθρου 74 της Σύμβασης του Δικαίου Θαλάσσης.

Να θέσει θέμα μνημονίου η Μέρκελ

Ενδιαφέρουσα και μια ακόμη πτυχή από την παρουσίαση των επιχειρημάτων είναι η θέση που εκφράζουν οι νομικοί της γερμανικής Βουλής ότι τυχόν διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να γίνει μόνο «λαμβάνοντας υπόψη τις θαλάσσιες περιοχές των ελληνικών νησιών και με τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδας, της Κύπρου και ενδεχομένως άλλων Μεσογειακών χωρών».

Η βουλευτής του κόμματος «Η Αριστερά», τουρκικής καταγωγής Σεβίμ Ντάγκντελεν, η οποία και ζήτησε από την επιστημονική υπηρεσία τη γνωμάστευση, κάλεσε την Καγκελάριο Μέρκελ να θέσει θέμα μνημονίου στην συνάντησή της Παρασκευής με τον Πρόεδρο Ερντογάν. «Όποιος, όπως ο Τούρκος Πρόεδρος, παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο στη περιοχή και με επιθετική εξωτερική πολιτική στηρίζει την ισλαμιστική τρομοκρατία στην περιοχή, δεν μπορεί να είναι εταίρος», τόνισε η κυρία Ντάγκντελεν. Σε ότι αφορά τη γνωμάτευση της επιστημονικής υπηρεσίας, η βουλευτής υποστηρίζει ότι αποτελεί ένα ακόμα στοιχείο για το ότι η γερμανική Κυβέρνηση θα πρέπει να σταματήσει άμεσα τις πωλήσεις όπλων και τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας στην Τουρκία.
ΑΜΠΕ/D.Welle/Επιστημονική Υπηρεσία Βουλής/afp

«The New Daily Mail» 
Newsroom