Το μεγάλο ξεπούλημα του Δολαρίου: Η «ολλανδική ασθένεια» και η απώλεια ενός προνομίου
Ποιος θα το περίμενε; Την ώρα που ο υπόλοιπος κόσμος αντιμετωπίζει τον Ντόναλντ Τραμπ σαν να έχει …πανώλη, η Τζόρτζια Μελόνι να εξελίσσεται στη μεγάλη ελπίδα της Ευρώπης για «να τα βρει» με τον Πρόεδρο Τραμπ! Η Ευρώπη που είχε υποστεί ταραχή όταν η μεταφασίστρια Μελόνι εξελέγη Πρωθυπουργός της Ιταλίας πριν από τρεισήμισι χρόνια, να είναι αυτή που έπεισε τον Αμερικανό Πρόεδρο να δεχθεί μια διαπραγμάτευση για να αμβλύνει τον εμπορικό πόλεμο με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Μελόνι εκπρόσωπος της Ε.Ε. στον Λευκό Οίκο!Η πολιτική πτυχή της επίσκεψης της Τζόρτζια Μελόνι στην Ουάσιγκτον είναι ξεκάθαρη: Κάλεσε τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος δέχτηκε, να μεταβεί στην Ιταλία για να συζητήσει τους δασμούς με άλλους ευρωπαίους ηγέτες, αποτελώντας ουσιαστικά τη βάση των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ-Ε.Ε. Τραμπ και Μελόνι δήλωσαν μάλιστα ότι η συμφωνία για μείωση, αν όχι κατάργηση, των «παγωμένων» προς το παρόν δασμών θα γίνει «100%». Με τον Τραμπ να ανακηρύσσει μάλιστα την Ιταλία ως τον καλύτερο σύμμαχο των Ηνωμένων Πολιτειών με την προϋπόθεση ότι «η Μελόνι θα παραμείνει πρωθυπουργός!». Μόνο ο χρόνος θα δείξει βέβαια εάν η Μελόνι θα μπορέσει να διατηρήσει αυτόν τον ρόλο.
Σε κάθε περίπτωση είναι η γυναίκα της στιγμής, η Femme fatale, «η μοιραία γυναίκα, όμορφη και σαγηνευτική, η γοητεία της οποίας παγιδεύει τους άνδρες, οδηγώντας τους συχνά σε θανατηφόρες παγίδες», σύμφωνα με τα επίσημα λεξικά. Φυσικά, η κατάσταση με τον Τραμπ παραμένει ανοιχτή. Οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει. Άλλωστε, η προσέγγιση του Τραμπ υποδηλώνει ότι είναι περισσότερο υπέρ μιας σειράς διμερών συμφωνιών, παρά μιας συνολικής συμφωνίας με την Ε.Ε. «ως ενιαίο μπλοκ». Θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να δούμε αν θα είναι δυνατή η επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των ΗΠΑ και της Ε.Ε.
Τα «αγκάθια»
Ο Τραμπ έχει άλλα «αγκάθια» προς το παρόν μπροστά του. Η αντιπαράθεση για παράδειγμα, με τον Πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, Τζερόμ Πάουελ, τον οποίο δήλωσε ξεκάθαρα πως θέλει να τον απομακρύνει, λόγω της απροθυμίας του για χαμηλότερα επιτόκια. Ο Τραμπ ζήτησε μάλιστα από τους Συμβούλους του να διερευνήσουν τις νομικές οδούς για να διώξει τον Πρόεδρο της Fed πριν τη λήξη της θητείας του σε έναν χρόνο. Μια απόφαση που υπονομεύει την προηγουμένως αδιαμφισβήτητη ανεξαρτησία των Κεντρικών Τραπεζών, το θεμέλιο της σύγχρονης νομισματικής πολιτικής. Σιγά βέβαια που νοιάζεται ο Τραμπ για όλα αυτά!
Αυτό που τον καίει είναι το υψηλό και αυξανόμενο δημόσιο χρέος των ΗΠΑ. Οι Financial Times έχουν γράψει ότι ο Τραμπ θέλει να επιλύσει το πρόβλημα μετατρέποντας τα ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου, που κατέχονται σε μεγάλο βαθμό από ξένες χώρες, σε νέα ομόλογα με πολύ μεγάλη διάρκεια, για παράδειγμα 100 χρόνια, και χαμηλές αποδόσεις. Στην πραγματικότητα, επομένως, οι ΗΠΑ θα πρέπει να κάνουν τις άλλες χώρες να αποδεχθούν αυτή τη μετατροπή του χρέους που έχουν στην κατοχή τους, ίσως με αντάλλαγμα μια διαφοροποιημένη μεταχείριση των δασμών.
Υποτίμηση του δολαρίου
Και αυτό δεν θα ήταν το μόνο που θα πρέπει να «καταπιούν» τα ξένα Κράτη. Ο Αμερικανός Πρόεδρος θέλει να δεχτούν επίσης μια ελεγχόμενη υποτίμηση του δολαρίου, για να ενισχύσει τις εξαγωγές. Υπάρχει μάλιστα ένα προηγούμενο από το 1985: Η λεγόμενη «Συμφωνία Plaza», που πήρε το όνομά της από το διάσημο ξενοδοχείο της Νέας Υόρκης. Οι Υπουργοί Οικονομικών και οι Κεντρικοί Τραπεζίτες των Ηνωμένων Πολιτειών, της Γερμανίας, της Ιαπωνίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας συναντήθηκαν εκεί και συμφώνησαν σε μια πολιτική ελεγχόμενης υποτίμησης του δολαρίου, που προκλήθηκε από σταδιακές και προγραμματισμένες πωλήσεις επίσημων αποθεμάτων του αμερικανικού νομίσματος. Αυτό οδήγησε σε μια υποτίμηση που έκανε τα αμερικανικά αγαθά και πάλι ανταγωνιστικά. Σήμερα, βέβαια, φαίνεται δύσκολο να πετύχει ο Τραμπ κάτι τέτοιο, γιατί στο «παιγνίδι» μετέχει και η Κίνα με το γουάν. Αλλά με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο, ποτέ μη λες ποτέ…
Το μεγάλο ξεπούλημα του Δολαρίου: Η «ολλανδική ασθένεια» και η απώλεια ενός προνομίου
Εν τω μεταξύ, το δολάριο, το για δεκαετίες ο ακρογωνιαίος λίθος του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού συστήματος, δείχνει σημάδια τριγμού. Από τα μέσα Ιανουαρίου έχει υποχωρήσει πάνω από 9% έναντι ενός καλαθιού ισχυρών νομισμάτων, με το 40% αυτής της πτώσης να καταγράφεται μετά την 1η Απριλίου. Ακόμα και καθώς οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων του αμερικανικού Δημοσίου ανεβαίνουν, οι επενδυτές φαίνεται να εγκαταλείπουν το «ασφαλές καταφύγιο» της αμερικανικής αγοράς. Μια τέτοια απόκλιση μεταξύ αποδόσεων και νομίσματος αποτελεί σημάδι αυξημένου ρίσκου, και αυτός ο κίνδυνος σήμερα λέγεται πολιτική αβεβαιότητα στις ΗΠΑ.
Η Κυβέρνηση Τραμπ, με την επιθετική εμπορική πολιτική, την απειλή ελέγχου επί της Fed και τις εξωφρενικές δημοσιονομικές επιβαρύνσεις, έχει διαβρώσει βασικούς πυλώνες της αμερικανικής αξιοπιστίας. Η εικόνα των ΗΠΑ ως δύναμης σταθερότητας, θεσμικής σοβαρότητας και φιλόξενου προορισμού για το ξένο κεφάλαιο δέχεται πλήγμα. Ξένοι επενδυτές, ιδίως ιδιώτες διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων που δεν «πειθαναγκάζονται» από τη διπλωματία ή τους δασμούς, φέρονται να ξεφορτώνονται μαζικά δολάρια. Κι αυτό είναι μόνο η αρχή.
Μια κρίση φτιαγμένη στον Λευκό Οίκο
Το θεμέλιο αυτής της κρίσης είναι πολιτικό. Η επαναφορά της Κυβέρνησης Τραμπ συνοδεύτηκε από μια χαοτική αναθέρμανση του εμπορικού πολέμου, επιβολή δασμών χωρίς ξεκάθαρη στρατηγική και εξαγγελίες που θυμίζουν περισσότερο αυτοσχεδιασμό παρά χάραξη πολιτικής. Παράλληλα, το Κογκρέσο ενέκρινε έναν προϋπολογισμό που, σύμφωνα με το CRFB, προσθέτει 5,8 τρισ. δολάρια στο έλλειμμα μέσα στην επόμενη δεκαετία, ποσό που υπερβαίνει το κόστος των περικοπών φόρων του πρώτου όρου Τραμπ, τις δαπάνες για την πανδημία και το πακέτο Μπάιντεν μαζί. Η υπερχρέωση αυτή έρχεται ενώ το δημόσιο χρέος πλησιάζει το 120% του ΑΕΠ και οι ανάγκες αναχρηματοδότησης αγγίζουν τα 9 τρισ. μέσα σε έναν χρόνο. Το παραμικρό τράνταγμα στην εμπιστοσύνη των αγορών μπορεί να πυροδοτήσει ένα σπιράλ ανόδου επιτοκίων, δημοσιονομικής ασφυξίας και ευρύτερης χρηματοπιστωτικής κρίσης. Οι κίνδυνοι δεν είναι υποθετικοί, είναι ήδη εμφανείς στο πριμ κινδύνου που απαιτούν οι επενδυτές για τα αμερικανικά ομόλογα.
Η Κεντρική Τράπεζα υπό πίεση
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα δέχεται πλέον ανοιχτά πολιτικές πιέσεις. Ο Πρόεδρος Τραμπ ζητά επίμονα μείωση επιτοκίων, απειλεί τον Πρόεδρο της Fed Τζερόμ Πάουελ και φλερτάρει με την ιδέα διορισμού πιο ''συμμορφωμένων'' προσώπων στην ηγεσία της Τράπεζας. Οι επενδυτές ανησυχούν ότι η ανεξαρτησία της Fed, ένας ακρογωνιαίος λίθος της νομισματικής σταθερότητας, μπορεί να καταρρεύσει. Αν η Fed αρχίσει να αγοράζει κρατικό χρέος για να στηρίξει τις αγορές, υπάρχει ο κίνδυνος να θεωρηθεί ότι χρηματοδοτεί άμεσα το έλλειμμα, υπονομεύοντας περαιτέρω την εμπιστοσύνη.
Η κυριαρχία του δολαρίου έχει επιτρέψει στις ΗΠΑ να διατηρούν χαμηλό κόστος δανεισμού και να ασκούν πίεση σε χώρες όπως η Ρωσία και το Ιράν μέσω οικονομικών κυρώσεων. Όμως αυτό το «εξωφρενικό προνόμιο» αρχίζει να φθείρεται. Η Κίνα, ενισχυόμενη από την αμερικανική αβεβαιότητα, στήνει το δικό της παράλληλο σύστημα: Διμερείς συμφωνίες σε γουάν με χώρες όπως η Βραζιλία και η Ρωσία, χορηγήσεις ρευστότητας σε Κεντρικές Τράπεζες φιλικών Κρατών, προσπάθεια διεθνοποίησης του νομίσματός της. Η αποδυνάμωση της εμπιστοσύνης στο δολάριο ενισχύει την κινεζική στρατηγική.
Η παγίδα του οικονομικού εθνικισμού
Όπως εξηγεί σε ανάλυσή του το Chatham House κάποιοι εντός της Κυβέρνησης Τραμπ, όπως ο Στιβ Μίραν ή ο Αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς, βλέπουν την κυριαρχία του δολαρίου ως κατάρα, μια «ολλανδική ασθένεια» που κρατά το δολάριο τεχνητά υψηλό και την αμερικανική Βιομηχανία μη ανταγωνιστική. Υποστηρίζουν ότι η αποδυνάμωση του νομίσματος θα μειώσει το εμπορικό έλλειμμα και θα επαναφέρει τις εργοστασιακές θέσεις εργασίας. Όμως η ιδέα ότι η Αμερική μπορεί να αποσυρθεί από το διεθνές νομισματικό σύστημα χωρίς σοβαρές συνέπειες για την παγκόσμια σταθερότητα είναι παραπλανητική και επικίνδυνη! Ορισμένοι οικονομολόγοι, όπως ο Μπάρι Άιχενγκριν του Berkeley, θυμούνται τη στερλίνα το 1956 και το Σουέζ. Τότε, η βρετανική πολιτική αποσταθεροποίηση και η απώλεια διεθνούς κύρους οδήγησαν στο τέλος της παγκόσμιας κυριαρχίας του βρετανικού νομίσματος.
Αν ο Τραμπ συνεχίσει να αμφισβητεί θεμελιώδεις αρχές της νομισματικής αξιοπιστίας, ανεξαρτησία της Fed, συνέπεια στη δημοσιονομική πολιτική, σεβασμός στο διεθνές δίκαιο, το δολάριο μπορεί να γνωρίσει μια αντίστοιχη μοίρα. Η απώλεια της εμπιστοσύνης δεν γίνεται απαραίτητα με θόρυβο. Συχνά είναι αργή, διαβρωτική και δύσκολα αναστρέψιμη. Αλλά το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: Αύξηση κόστους δανεισμού, αστάθεια στις αγορές, απώλεια παγκόσμιας επιρροής. Και η τραγωδία είναι ότι αυτή η εξέλιξη δεν είναι προϊόν κάποιου εξωτερικού σοκ, αλλά αυτοπροκαλούμενη.
naftemporiki.gr
Newsroom
