Σε εκτενή συνέντευξη που παραχώρησε στην «Καθημερινή» στο γραφείο του στο προεδρικό μέγαρο της Λευκωσίας, λίγο πριν από τη διεθνή διάσκεψη της Γενεύης, ο κ. Αναστασιάδης μιλάει για την ανάγκη αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων, αλλά διαμηνύει ότι θα αποδεχθεί μια μεταβατική περίοδο για την υλοποίησή της, ενώ δηλώνει με έντονο τρόπο ότι υπάρχει «απόλυτη ταύτιση» με την Αθήνα, κάνοντας λόγο για «κοινές θέσεις» στο θέμα των εγγυήσεων με τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας.
Δεν κρύβει τον εκνευρισμό του για την κριτική που του ασκεί η αντιπολίτευση ότι υποκύπτει στις πιέσεις της διεθνούς κοινότητας, αλλά και της Τουρκίας, και ότι δέχεται να συμμετάσχει σε μια διεθνή διάσκεψη για λύση του Κυπριακού χωρίς να έχει διασφαλίσει ικανοποιητική επιστροφή εδαφών και προσφύγων στα σπίτια τους, και αυτό σε μια αρνητική διεθνή συγκυρία όπου ο Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί να ικανοποιήσει τους εθνικιστές στο εσωτερικό και άρα δύσκολα θα προβεί σε παραχωρήσεις στο Κυπριακό.
Πάντως, εμφανίζεται αποφασισμένος να πετύχει λύση, παρά τις προειδοποιήσεις ότι μερικές πτυχές της που δέχεται να συζητήσει δεν πρόκειται να γίνουν αποδεκτές από την ελληνοκυπριακή κοινότητα στο δημοψήφισμα, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την «επόμενη μέρα» στο Κυπριακό, αλλά και για το δικό του πολιτικό μέλλον.
Ο Ερντογάν είναι έτοιμος για λύση; Ο Αλ. Τσίπρας μίλησε για κακή συγκυρία
Εκείνοι που επέμεναν το ταχύτερο να πραγματοποιηθεί μια ανάλογη διάσκεψη δεν ήμασταν εμείς. Και εμείς θέλουμε το συντομότερο δυνατόν να υπάρξει λύση, εφόσον τα γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο και δεν είναι προς την ευχάριστη κατεύθυνση. Υπάρχει το επιχείρημα ότι επισυμβαίνουν παράγοντες που πιθανώς να δημιουργούν κώλυμα. Υπάρχει και το επιχείρημα όμως ότι σε μια στιγμή που η Τουρκία αντιμετωπίζει τόσα προβλήματα, ενδεχομένως η λύση του Κυπριακού να είναι μια επιτυχία από την πλευρά της που να συμβάλει σημαντικά στους επιδιωκόμενους στόχους.
Ποιο το κίνητρο για τον κ. Ερντογάν, όταν υπάρχει ένταση στα ελληνοτουρκικά, κρίση με τις ΗΠΑ και θέλει τους εθνικιστές δίπλα του;
Το σημαντικότερο είναι να μετατραπεί η Τουρκία σε ενεργειακό κόμβο. Η εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ, καθώς και η ανάγκη προμήθειας φυσικού αερίου από εκεί, προϋποθέτει διέλευση αγωγών μέσω της ΑΟΖ της Κύπρου. Μπορεί η Κυπριακή Δημοκρατία να μην έχει το δικαίωμα του βέτο, αλλά μπορεί να φέρει ενστάσεις όσο αφορά τα σημεία διέλευσης του αγωγού. Πέραν τούτου, η πιθανολογούμενη ανεύρεση φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της Κύπρου ενδιαφέρει και την Τουρκία. Ενδεχομένως, θα είναι μια από τις ενδιαφερόμενες να αγοράσουν φυσικό αέριο και από την Κύπρο, αλλά και η ενδεχόμενη διοχέτευση φυσικού αερίου προς την Ε.Ε. τους ενδιαφέρει, με δεδομένους τους σχεδιασμούς για να μετατραπούν σε ενεργειακό κόμβο.
Το αέριο, που έχετε πει ότι είναι κίνητρο, συζητήθηκε στις συνομιλίες;
Ουδέποτε αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης. Η θέση μας είναι γνωστή. Ο φυσικός πλούτος ανήκει στο κράτος και τον καρπούνται όλοι οι πολίτες. Ήδη έχουμε καταθέσει νομοσχέδιο για τη δημιουργία ταμείου υδρογονανθράκων· με βάση τις διατάξεις του νόμου, θα είναι ανάλογη και η κατανομή για την ανάπτυξη.
Δεν το έθεσε ο κ. Ακιντζί;
Δεν επέτρεψα ποτέ να τεθεί προς συζήτηση το θέμα του φυσικού αερίου. Συμφωνήθηκε ότι μεταξύ των αρμοδιοτήτων είναι και η διαχείριση του υποθαλάσσιου φυσικού πλούτου.
Οι παγκόσμιοι γίγαντες της ενέργειας συνδέουν την εμπλοκή τους με την επίτευξη λύσης;
Εάν τη συνέδεαν, δεν θα υπέβαλλαν προτάσεις. Θα υπάρξει εξάλλου διαπραγμάτευση που θα καθορίζει και τα χρονοδιαγράμματα για τις έρευνες.
Άρα, με ή χωρίς λύση, αυτές οι εταιρείες ενδιαφέρονται
Αυτή τη στιγμή η κυρίαρχη Κυπριακή Δημοκρατία έχει τη δική της ΑΟΖ μέσα στην οποία αδειοδοτούνται θαλάσσιες περιοχές και θα έχει την αποκλειστική ευθύνη διαχείρισης, εκμετάλλευσης κ.λπ. Με τη λύση οι αρμοδιότητες μεταβιβάζονται στην κεντρική κυβέρνηση που θα έχει την απόλυτη ευθύνη διαχείρισης.
Πώς αντιμετωπίζετε το ζήτημα της εκ περιτροπής προεδρίας;
Η θέση μας είναι βεβαίως ότι δεν θα πρέπει να υιοθετηθεί η εκ περιτροπής προεδρία. Αλλά η από αέρος διαπραγμάτευση δεν βοηθάει και δεν είναι ωφέλιμη σε αυτή την κρίσιμη φάση.
Είστε ικανοποιημένος από τη διαπραγμάτευση;
Διασφαλίσαμε τον Ελληνισμό με την αναλογία πληθυσμού που θα υπάρχει από την πρώτη ημέρα και που ελάχιστα απέχει από την πληθυσμιακή αναλογία του 1960. Εχει συμφωνηθεί ότι η μελλοντική σύνθεση του πληθυσμού, πέρα από τη φυσιολογική ανάπτυξή του, θα διαφυλάττει και την αναλογία που θα ισχύει την πρώτη ημέρα. Δηλαδή, το τέσσερα προς ένα. Αυτή είναι η σημαντικότερη διασφάλιση του κυπριακού Ελληνισμού. Δεύτερον, οι βασικές ελευθερίες κατοχυρώνονται πλήρως. Η ελεύθερη διακίνηση, εγκατάσταση, άσκηση επαγγέλματος, απόκτηση περιουσίας οπουδήποτε, χωρίς κανένα κώλυμα.
Οι ρυθμίσεις γίνονται μόνο για την άσκηση πολιτικών δικαιωμάτων ώστε να διαφυλαχθεί ο δικοινοτικός χαρακτήρας που έχει συμφωνηθεί. Αναγνωρίζεται το ατομικό δικαίωμα της περιουσίας, με πέντε θεραπείες, με πέντε εναλλακτικές προτάσεις. Έχει συμφωνηθεί και μάλιστα είναι μια βελτίωση από τη Ζυρίχη, η σύνθεση της Βουλής των Αντιπροσώπων. Αντί 70-30, θα είναι 75-25. Βεβαίως, στην Άνω Βουλή, που θα ανταποκρίνεται στην πολιτική ισότητα, ο αριθμός είναι ίσος όπως σε όλα τα ομόσπονδα πολιτεύματα. Έχουν συμφωνηθεί οι πλείστες όσες εξουσίες της κεντρικής κυβέρνησης και σαφέστατα διαφαίνεται ότι στα καθημερινά προβλήματα, οποιοδήποτε αδιέξοδο στην κεντρική κυβέρνηση, δεν θα επηρεάζει τις πολιτείες που έχουν αρμοδιότητα για τα προβλήματα των πολιτών.
Έχει συμφωνηθεί ότι η κεντρική κυβέρνηση δεν μπορεί να παρεμβαίνει στις υποθέσεις των πολιτειών με την έννοια της επιβολής, ούτε η μία πολιτεία στην κεντρική κυβέρνηση ή στην άλλη πολιτεία. Εχει εξευρεθεί ένας μηχανισμός επίλυσης διαφορών, που μπορεί να δέχεται κριτική αλλά είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος, εφόσον θα υποχρεώνει τα μέρη να σκεφτούν πολλές φορές να εργαστούν με τον μηχανισμό ή να βρεθεί μεταξύ τους συμβιβασμός.
Ποιες προοπτικές διαβλέπετε στην οικονομία με τη λύση;
Αν υπάρξει λύση, οι προοπτικές για την Κύπρο θα είναι ανεξάντλητες. Αν παρατηρείται σήμερα μια εμπιστοσύνη στην Κυπριακή Δημοκρατία με υπαρκτό το πρόβλημα, φανταστείτε πόσο πολλαπλάσιο θα είναι το ενδιαφέρον για επενδύσεις. Όταν μάλιστα πολλές μουσουλμανικές χώρες μπορεί σήμερα να μην επενδύουν λόγω κωλυμάτων που προβάλλει η Άγκυρα. Όλες οι πλευρές θα ωφεληθούν από μια ενδεχόμενη λύση.
Είναι προσωπικό στοίχημα η λύση του Κυπριακού;
Είναι στοίχημα, αρκεί να ανταποκριθεί και η άλλη πλευρά. Δεν είναι η βούληση μόνο του ενός που μπορεί να οδηγήσει σε λύση. Και θέλω να πω ξεκάθαρα στα Ηνωμένα Έθνη και στην τουρκοκυπριακή ηγεσία ότι οι μέρες που εναπομένουν πρέπει να είναι χρόνος καλής προετοιμασίας. Διαφορετικά, αν στόχος κάποιων είναι να μεταφερθούν τα πάντα στη Γενεύη, το μόνο που εγγυώνται είναι η αποτυχία του διαλόγου και των συνομιλιών. Έχω την απόλυτη στήριξη της Αθήνας
Σας προσάπτουν ότι ανατρέψατε όσα υποσχεθήκατε και πάτε σε πενταμερή με όλα στο τραπέζι
Δεν χρειάζεται να ασχολείται κανείς σοβαρά με την κριτική, όταν φτάσαμε στο σημείο ακόμη και η αναφορά σε συμπεράσματα στην Κύπρο να κρίνεται ότι δήθεν καταλύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία. Εις ουδέν έχω αλλάξει θέση ή γνώμη. Επιτέλους, πρέπει να υπάρξει μια σοβαρή συζήτηση για να ξεκαθαρίσουν οριστικά θέματα που εκκρεμούν εδώ και καιρό. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως ο άνευ τέλους διάλογος δεν οδηγεί σε αυτό που επιδιώκουμε.
Δημιουργήθηκε όμως ένα ζήτημα με την Αθήνα…
Ουδέν αναληθέστερον. Ουδεμία κρίση ή διαφωνία υπήρξε. Αντίθετα, υπάρχει στενότατη συνεργασία και συνεπώς τα όσα πλάθονται, για να δικαιολογούν κάποιοι την κριτική, δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα.
Και με τον πρωθυπουργό αλλά και με τον υπουργό Εξωτερικών;
Δεν υπάρχει καμία διαφορά ούτε με τον έναν ούτε με τον άλλον. Είμαστε σε πλήρη συνεννόηση για τις κοινές θέσεις που θα υιοθετήσουμε στο θέμα των εγγυήσεων. Σε απόλυτη ταύτιση. Είχαμε μια τρίωρη συνάντηση κατά την πρόσφατη σύνοδο του Ευρ. Συμβουλίου με τον Ελληνα πρωθυπουργό και τον κ. Κοτζιά και δεν διαπιστώθηκε η παραμικρή διαφωνία ως προς τις θέσεις των δύο κυβερνήσεων.
Θεωρείτε αναγκαία μια συνάντηση Τσίπρα - Ερντογάν;
Θεωρώ πως η θέση του Έλληνα πρωθυπουργού, για να προετοιμαστεί το έδαφος, είναι απόλυτα δικαιολογημένη. Χωρίς να σημαίνει ότι από τη συνάντηση μεταξύ των δύο θα πρέπει να προκύψει και λύση. Η προσπάθεια του κ. Τσίπρα είναι να διερευνήσει μέχρι πού μπορεί ή είναι διατεθειμένη η άλλη πλευρά να αναθεωρήσει θέσεις που είναι για εμάς απαράδεκτες. Δεν μπορώ να προβλέψω ποια θα είναι η στάση του κ. Ερντογάν. Θεωρώ πως θα ήταν εντελώς αδόκιμο, μη διπλωματικά πρέπον, να αρνηθεί ανάλογη συνάντηση, ιδιαίτερα όταν είναι σαφής η θέση της ελληνικής κυβέρνησης ως προς την προετοιμασία του εδάφους για τον διάλογο επί των εγγυήσεων.
Αισθάνεστε ότι έχετε την απόλυτη στήριξη της Αθήνας με τη μορφή που θα θέλατε;
Πέραν του απολύτου.
Και της αντιπολίτευσης;
Και της αντιπολίτευσης. Ξεκάθαρες οι θέσεις και Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ και ''Ποταμιού''. Ούτε στρατός ούτε εγγυήσεις
Δεχόμαστε την παρουσία στρατευμάτων;
Όταν βάζεις «κόκκινες γραμμές» εσύ, θα βάλει και ο άλλος. Και στο τέλος θα ταμπουρωθούμε σε αυτές.
Ξεκινάμε με το ότι δεν τις δεχόμαστε
Με βάση την εσωτερική δομή του κράτους, με δεδομένη την ιδιότητα ως κράτος-μέλος των Η.Ε. αλλά και της Ε.Ε., ούτε στρατεύματα απαιτούνται ούτε εγγυήσεις χρειάζονται για τη διασφάλιση είτε των κατοίκων είτε της εφαρμογής της λύσης.
Η Ε.Ε. θέτει αυτό το ζήτημα;
Είχα την ευκαιρία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να κάνω ρητές αναφορές, προκαλώντας μάλιστα κράτη-μέλη κατά πόσον θα δέχονταν τρίτα κράτη είτε να εγγυώνται ένα κρατίδιο της Γερμανίας, είτε ιδιαίτερα οι Βαλτικές χώρες αν θα δέχονταν συγκεκριμένη χώρα, που ουδέποτε εισέβαλε αλλά ανησυχούν αν αυτό επισυμβεί, ως εγγυήτρια. Είναι σαφής η θέση των κρατών-μελών και απόλυτα κατανοητές οι δικές μας θέσεις ότι δεν είναι δυνατόν ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. να έχει εγγυητή μια τρίτη χώρα.
Αυτό θα το πουν στη Γενεύη ο κ. Γιούνκερ ή η κ. Μονγκερίνι;
Για να υπάρξουν και οι ανάλογες βοηθητικές αντιδράσεις, είχα κατ’ ιδίαν συνάντηση με την κ. Μέρκελ, η οποία ανέλαβε να διαβιβάσει τις θέσεις μου. Το ίδιο συνέβη και με τον πρόεδρο της Γαλλίας αλλά και με τους επικεφαλής των θεσμών, τον κ. Γιούνκερ και τον κ. Τουσκ, αντίστοιχα.
Θα υπάρχουν εκκρεμότητες στη σταδιακή αποχώρηση των στρατευμάτων, ενώ τα άλλα θα έχουν κλείσει τελεσίδικα;
Όχι, διότι και η αποχώρηση των στρατευμάτων θα είναι μέρος της συμφωνίας. Επαναλαμβάνω εις υψηλούς τόνους: Στη συμφωνία θα περιλαμβάνεται και το χρονοδιάγραμμα αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων, όπως και οι ρυθμίσεις για τα θέματα εσωτερικής ασφάλειας, ασφάλειας υλοποίησης της λύσης, κατάργησης των εγγυήσεων κ.ο.κ. Θα είναι μέρος της λύσης. Δεν μπορεί το ένα να έχει λυθεί και τα άλλα να εκκρεμούν.
Αν το χρονοδιάγραμμα αποχώρησης είναι τέσσερα χρόνια και στα δύο η Άγκυρα υπαναχωρήσει;
Γι’ αυτό θέλουμε ισχυρό ψήφισμα του ΟΗΕ. Γι’ αυτό και ο ρόλος της ειρηνευτικής δύναμης είναι να παρακολουθεί την απόσυρση των στρατευμάτων και την ομαλή υλοποίηση.
Η διάσκεψη της Γενεύης θα είναι πολυμερής ή πενταμερής;
Πολυμερής θα είναι οπωσδήποτε. Δεν είναι πενταμερής, πριν και πάνω απ’ όλα. Η Ε.Ε. θα είναι παρούσα, ενδεχομένως και τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αν ο διάλογος γίνει μεταξύ των συμβεβλημένων χωρών, όσον αφορά τη συνθήκη της εγγύησης, αυτό είναι κάτι άλλο. Αλλά εκείνο που απαιτεί την παρουσία της Ε.Ε. ή και μονίμων μελών του Σ.Α., είναι γιατί απαιτείται, αν και εφόσον εξευρεθεί λύση, κι ένα ισχυρό ψήφισμα των Η.Ε. τόσο για τη διασφάλιση υλοποίησης των όσων θα συμβούν όσο και για τον αναβαθμισμένο ρόλο που θα διαδραματίσει η ειρηνευτική δύναμη στην πορεία υλοποίησης.
Πόση σημασία έχει η επίρριψη ευθυνών;
Αν η αποτυχία οφείλεται στο ότι η Τουρκία επιμένει ως κατακτητής να παραμένει και ως εγγυητής, δεν νομίζω να υπάρχει ζήτημα απόδοσης ευθυνών στην ελληνοκυπριακή πλευρά επειδή δεν αποδέχεται τον εισβολέα να παραμένει ως εγγυητής.
Σας ανησυχεί το ενδεχόμενο προσάρτησης;
Δεν θέλω να εκλαμβάνονται εκτιμήσεις ως κινδυνολογία. Θα πρέπει όλοι να σοβαρευτούμε και να λάβουμε υπόψη και τα όσα συμβαίνουν εις το ευρύτερο διεθνές περιβάλλον.
Αποτυχία στις 12 Ιανουαρίου σημαίνει αυτόματα αδιέξοδο;
Όχι! Πρώτα ο χάρτης, μετά η διάσκεψη
Χωρίς συμφωνία στο εδαφικό και κατάθεση χάρτη, θα γίνει διάσκεψη για ασφάλεια και εγγυήσεις;
Η συμφωνία που έχουμε είναι ότι με την κατάθεση χαρτών αρχίζει στις 12 Ιανουαρίου η διάσκεψη για ασφάλεια και εγγυήσεις. Υπάρχει εν εξελίξει διαδικασία στην Κύπρο για να σμικρυνθούν οι διαφορές και να επιτύχουμε περισσότερη πρόοδο. Για να είμαστε σε θέση, το τριήμερο που προηγείται της πολυμερούς, να υπάρξει κατά το δυνατόν συμφωνία. Αν υπάρξουν εκκρεμότητες μπορεί να συζητηθούν εν συνεχεία. Αν στις 12 Ιανουαρίου δεν καταλήξουμε, δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει μια ενδεχόμενη προσωρινή αναστολή των συνομιλιών και επανάληψη στη συνέχεια.
Άρα και χωρίς χάρτη;
Ο χάρτης είναι προαπαιτούμενο για τη διάσκεψη στις 12 Ιανουαρίου. Ένα είναι η παρουσίαση χαρτών, άλλο είναι η σύγκλιση. Δεν θα πάμε στη συνάντηση στις 12 Ιανουαρίου για να συζητήσουμε το εδαφικό. Η διάσκεψη της 12ης Ιανουαρίου είναι μόνο για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις. Για κανένα άλλο θέμα. Θα είναι αποκλειστικά αρμοδιότητα των Κυπρίων να λύσουμε τα υπόλοιπα μεταξύ μας. Μέχρι τις 11 Ιανουαρίου, λοιπόν, θα πρέπει να έχουν λυθεί ή να υπάρχουν ορισμένες εκκρεμότητες αναλόγως και με την έκβαση.
Είναι δεδομένη η επιστροφή της Μόρφου;
Έχω πει ότι υπάρχουν περιοχές και ευαισθησίες που αν δεν ικανοποιηθούν δεν θα υπάρξει λύση.
Το ζήτημα τελικά που σας έκανε, μετά το Μον Πελερέν, να πείτε ότι θα πάτε στη Γενεύη, αφορούσε το εδαφικό ή τις εγγυήσεις;
Μέτρησε ότι δεν θα έπρεπε να υπάρξει μακρά διακοπή του διαλόγου, να μεσολαβήσουν ενδεχόμενα ατυχή γεγονότα, τα οποία δεν θα επέτρεπαν επιστροφή στον διάλογο.
Ωστόσο δεν αποκομίσατε δεσμεύσεις…
Δεν θέλω να προβώ σε δηλώσεις οι οποίες ενδεχομένως να είναι εις βάρος των όσων διαπραγματευόμαστε.
Υπήρχε μια λίστα από κενά. Μειώθηκαν;
Μιλάτε για τον κατάλογο των Η.Ε., για πράξεις περισσότερο που αναφέρονται σε τεχνοκρατικού χαρακτήρα θέματα. Κάποια εκ των οποίων έχουν διευθετηθεί, σημαντικός αριθμός όμως παραμένει να προετοιμαστεί μετά τη λύση. Για παράδειγμα, η σύνταξη συνταγμάτων. Πρέπει να υπάρχουν σαφείς όροι για το πώς θα συνταχθούν τα συντάγματα και της κεντρικής κυβέρνησης και των πολιτειών. Μετά τη συμφωνία, αν και εφόσον υπάρξει, θα πρέπει να ακολουθήσει η σύνταξη συνταγμάτων, τα όσα υπολείπονται να γίνουν εν πάση περιπτώσει, και να καθοριστούν τα δημοψηφίσματα. Θα συνεχιστεί η παρούσα κατάσταση, αλλά θα καθοριστούν τα δημοψηφίσματα σε ένα χρονικό διάστημα και πρέπει να καλύψουμε τα όσα κενά παρατηρούνται.
Άρα θα υπάρχει ενδιάμεση συμφωνία;
Δεν θα υπάρξει ενδιάμεση συμφωνία. Θα υπάρξει συμφωνία λύσης. Θα δοθούν οδηγίες, ώστε ό,τι έχει συμφωνηθεί να καταγραφεί επί χάρτου. Είτε πρόκειται για τη συμφωνία της λύσης είτε για τη σύνταξη συνταγμάτων, την υιοθέτηση σημαίας, εθνικού ύμνου κ.λπ. Και εν συνεχεία, όλα αυτά, χωρίς κενά και ασάφειες, θα τεθούν ενώπιον του λαού. Αν και εφόσον υπάρξει πολιτική λύση, θα πρέπει να υπάρξει μια περίοδος προετοιμασίας. Αυτό δεν αλλοιώνει ποσώς το στάτους κβο. Δεν πρόκειται να καταργηθεί η Κυπριακή Δημοκρατία ή να μετεξελιχθεί επειδή υπήρξε πολιτική λύση. Θα πρέπει να εγκριθεί η λύση από τον λαό και τότε θα υπάρξει η πρώτη μέρα εφαρμογής της λύσης.
«Καθημερινή»
''The New Daily Mail''
Newsroom
