Ο Κώστας Καραμανλής τόνισε ότι «ένα ολοένα διευρυνόμενο τμήμα της κοινωνίας θεωρεί ότι οι θεσμοί δεν λειτουργούν με την πληρότητα που απαιτείται», με τον κ. Βενιζέλο να συμπληρώνει ότι η Δημοκρατία «υπονομεύεται όταν καλλιεργείται η αίσθηση ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις» και όταν «η μονοκομματική εκδοχή της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας έχει εξαντλήσει τα όριά της».
Το ζήτημα των υποκλοπών αποτέλεσε κεντρικό σημείο της κριτικής και των δύο. Ο πρώην Πρωθυπουργός υπογράμμισε ότι «η δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης… δεν έπεισε ότι δόθηκαν απαντήσεις στα καίρια ερωτήματα», επιμένοντας πως η «σκιά της αμφισβήτησης» παραμένει. Ο πρώην Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ συνέδεσε την υπόθεση με την ευρύτερη λειτουργία της Δικαιοσύνης, τονίζοντας ότι ο πολίτης «παρακολουθεί στο Πλημμελειοδικείο μια δίκη με πολύ ελαφρές κατηγορίες, ενώ γίνονται εντυπωσιακές αποκαλύψεις». Υπογράμμισε μια άλλη σημαντική δίκη, αυτή για την «σκευωρία της Novartis» και έκανε λόγο για τις «εμβληματικές υποθέσεις που εξελίσσονται με τρόπο που καλλιεργεί την κοινωνική πεποίθηση ότι κυριαρχεί η αδιαφάνεια και η συγκάλυψη».
Έντονη ήταν, εξάλλου, η κριτική τους για την εικόνα της Βουλής και τους ελεγκτικούς Θεσμούς. Ο κ. Καραμανλής αναφέρθηκε σε «Εξεταστικές Επιτροπές που λειτουργούν προσχηματικά ή παρελκυστικά», ενώ ο κ. Βενιζέλος επισήμανε ότι η λειτουργία της Επιτροπής για τον ΟΠΕΚΕΠΕ «αποκαλύπτει το μέγεθος του σκανδάλου, χωρίς η κοινή γνώμη να βλέπει πώς και πότε θα αποδοθούν ευθύνες». Αμφότεροι συνέδεσαν αυτή την εικόνα με μια βαθύτερη απώλεια εμπιστοσύνης των πολιτών προς το πολιτικό σύστημα.
Κράτος πρόνοιας και ακρίβεια
Στο κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, οι προειδοποιήσεις τους ήταν επίσης παράλληλες. Ο Κώστας Καραμανλής μίλησε για «συρρίκνωση του Κράτους πρόνοιας», για «γκέτο των πλουσίων» και για «νάρκη στα θεμέλια του δημοκρατικού πολιτεύματος» λόγω της συσσώρευσης πλούτου σε λίγους. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Ευάγγελος Βενιζέλος σημείωσε ότι η ακρίβεια και «η διόγκωση των ανισοτήτων» τροφοδοτούν «αντισυστημικές συμπεριφορές» και υπονομεύουν την αντιπροσωπευτικότητα των Θεσμών, επιμένοντας στην ανάγκη «ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου».
Ενδιαφέρον είχε η τοποθέτησή τους και για τα εθνικά θέματα. Ο πρώην Πρωθυπουργός ανέδειξε την ιδιαιτερότητα της ελληνικής θέσης: «Είμαστε η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που απειλείται πραγματικά σε επίπεδο κυριαρχίας», σημείωσε, επιμένοντας στη «γραμμή ενισχυμένης αποτροπής» και στην ανάγκη «εθνικής συνεννόησης». Κατήγγειλε τους «παραδοσιακούς συμμάχους σε ό,τι αφορά την διατύπωση των εθνικών μας δικαίων, προκρίνουν μια προσέγγιση, προφανώς με την Τουρκία, που μοιάζει συμβιβαστική στο 50-50, δηλαδή βρείτε τα στη μέση στα θέματα της περιοχής» και ενώ το σχετικό σενάριο κυκλοφορεί ευρέως.
Ο κ. Βενιζέλος από την πλευρά του, με έμφαση στη γεωπολιτική αστάθεια, προειδοποίησε ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να «σύρεται από εξελίξεις» και ότι η σχέση με τις ΗΠΑ «πρέπει να υπακούει σε νέους στόχους, αξιακούς, θεσμικούς, στρατηγικούς». Το μήνυμα που παρέδωσαν, άλλοτε με θεσμική ορολογία και άλλοτε με δραματικούς τόνους, ήταν κοινό: Η χώρα βρίσκεται σε μια περίοδο κατά την οποία η κρίση της Δημοκρατίας δεν περιορίζεται στη λειτουργία της Κυβέρνησης, αλλά αγγίζει την κοινωνική συνοχή, την εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη, την αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος και τις αντοχές της εξωτερικής της πολιτικής. «Όταν αυτή η αντίληψη γενικεύεται… οδηγούμαστε σε κρίση αντιπροσώπευσης», είπε ο πρώην Πρωθυπουργός, την ίδια στιγμή που ο πρώην Υπουργός υπογράμμιζε ότι η χώρα «έχει καταστεί ουσιαστικά μη διακυβερνήσιμη», αν δεν υπάρξουν «υπερβάσεις, ρήξεις αλλά και συναινέσεις». Δεν έχασε δε την ευκαιρία να αναφερθεί και στο θέμα των αγροτικών κινητοποιήσεων: «Το δε μεγάλο ζήτημα είναι η συνολική υστέρηση του πρωτογενούς τομέα που οδηγεί σε απόγνωση τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους», υπογράμμισε.
Η τοποθέτηση Καραμανλή
Ιδιαίτερα αιχμηρός για τους κυβερνητικούς χειρισμούς όσον αφορά την προβληματική λειτουργία των Θεσμών, εμφανίστηκε ο Κώστας Καραμανλής, στην ομιλία του στην επετειακή εκδήλωση για τα 15 χρόνια κυκλοφορίας της εφημερίδας «Δημοκρατία». Παρουσία του Αντώνη Σαμαρά, του Προέδρου της Βουλής Νικήτα Κακλαμάνη, του Ευάγγελου Βενιζέλου, του Νίκου Δένδια και πολλών άλλων, ο πρώην Πρωθυπουργός έκανε λόγο για «διάβρωση της ποιότητας της Δημοκρατίας» και σημείωσε: «Δεν αρκεί να λέμε ότι η Δημοκρατία υπάρχει. Οφείλουμε να εξετάζουμε αν λειτουργεί όπως πρέπει. Αν οι θεσμοί της παραμένουν ανθεκτικοί. Αν οι εγγυήσεις που συγκροτούν το Κράτος Δικαίου παραμένουν αξιόπιστες. Αν οι πολίτες εμπιστεύονται τους θεσμούς και το πολιτικό σύστημα. Γιατί θεμέλιο της Δημοκρατίας είναι η εμπιστοσύνη και η συμμετοχή των πολιτών. Γιατί χωρίς εμπιστοσύνη καμμιά Δημοκρατία δεν μπορεί να σταθεί όρθια».
Η αλήθεια, τόνισε ο κ. Καραμανλής, «είναι ότι ένα ολοένα διευρυνόμενο τμήμα της κοινωνίας θεωρεί ότι οι θεσμοί δεν λειτουργούν με την πληρότητα που απαιτείται. Ότι το Κοινοβούλιο υποβαθμίζεται. Ότι η Δικαιοσύνη επηρεάζεται. Ότι τα ΜΜΕ χειραγωγούνται. Ότι οι Κυβερνήσεις δεν ακούνε και δεν καταλαβαίνουν. Ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην τους. Ότι η πολιτική ασκείται με όρους κλειστών συστημάτων, χωρίς έγνοια, χωρίς αναφορά, στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας».
Όταν αυτή η αντίληψη, εξήγησε «γενικεύεται και παγιώνεται ως πεποίθηση, ακόμα κι αν δεν ανταποκρίνεται απολύτως στην πραγματικότητα, τότε οδηγούμαστε σε κρίση εμπιστοσύνης. Κρίση αντιπροσώπευσης, κρίση αμφισβήτησης των θεσμών, κρίση απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος. Τότε δοκιμάζεται η Δημοκρατία και η ποιότητά της. Μη κρυβόμαστε. Τα φαινόμενα αυτά και υπαρκτά είναι και συνεχώς ογκούμενα. Σε όλον τον κόσμο, στην Ευρώπη και στην χώρα μας».
Ο Κώστας Καραμανλής υπογράμμισε ότι «η στρεβλή παγκοσμιοποίηση, οι ανώνυμες αγορές που υπερισχύουν πάσης πολιτικής ή κοινωνικής προτεραιότητας, η άκαμπτη δημοσιονομική πειθαρχία έχουν ναρκοθετήσει την μέγιστη των Ευρωπαϊκών κατακτήσεων. Όλο και μεγαλύτερα στρώματα βλέπουν το μέλλον δυσοίωνο, τις συνθήκες ζωής να δυσκολεύουν, τις ευκαιρίες να λιγοστεύουν, το κράτος πρόνοιας να συρρικνώνεται, τις υπηρεσίες Δημόσιας υγείας και Παιδείας να υποβαθμίζονται, τις κοινωνικές ανισότητες, αντί να αμβλύνονται, να οξύνονται και μάλιστα με ρυθμό καλπάζοντα. Τα πρόδρομα φαινόμενα των ''γκέτο των πλουσίων'' όπου οι λίγοι έχοντες και κατέχοντες θα διάγουν βίο πολυτελείας, αποκομμένοι, προστατευμένοι, φυλασσόμενοι και περιφρουρούμενοι, μακριά από την ευρεία κοινωνία, μοιάζουν εικόνες ενός κοντινού δυστοπικού μέλλοντος».
Ο πρώην Πρωθυπουργός ανέφερε ότι «η συσσώρευση πλούτου στα χέρια ολίγων και η περιθωριοποίηση όλο και περισσοτέρων, η απίσχνανση της άλλοτε κραταιάς μεσαίας τάξης είναι νάρκη στα θεμέλια του δημοκρατικού πολιτεύματος, και πάντως σίγουρα της ποιότητας και της ευρυθμίας του. Η μεγάλη αυτή κοινωνική ανατροπή, σε βάρος των πολλών και σε όφελος των ολίγων, έχει άμεση σχέση με την επιδείνωση του πολιτικού κλίματος στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες. Ενώ τα προηγούμενα 60 χρόνια πρωταγωνιστούσαν πολιτικοί σχηματισμοί με παράδοση και ιστορία, μετριοπαθή λόγο και πρόγραμμα, διασφαλίζοντας ομαλή εναλλαγή στην εξουσία και πολιτική σταθερότητα, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ακριβώς το αντίθετο φαινόμενο».
Οι μεν παραδοσιακοί σχηματισμοί, σημείωσε, «να περιθωριοποιούνται ή και να εξαερώνονται και φωνές πιο οξείες, ενίοτε και ακραίες, να παίρνουν το πάνω χέρι. Είναι εσφαλμένη και επιδερμική ανάλυση ότι αυτά οφείλονται σε ρηχή και ανεύθυνη πολιτική συμπεριφορά. Αντιθέτως, δείχνει την αποστροφή αυξανόμενων κοινωνικών ομάδων προς εκείνους που πίστεψαν και θεωρούν ότι τους πρόδωσαν και την ανάγκη τους να ακουστούν η δυσφορία και οι αγωνίες τους. Η απαξίωση της πολιτικής, η όξυνση του δημόσιου λόγου, η αυξανόμενη ένταση της πολιτικής συμπεριφοράς είναι ευθέως ανάλογη με την ανατροπή του Ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου στα μεταπολεμικά χρόνια. Η πολιτική οξύτητα όμως, οι ακρότητες και η τοξικότητα ακόμα και στην εκφορά λόγου είναι πρόσθετοι λόγοι ανησυχίας για την ομαλή και ποιοτική λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος».
Το Κοινοβούλιο, όπως τόνισε, «δεν είναι χώρος τυπικών διαδικασιών, ούτε όργανο επικύρωσης αποφάσεων. Είναι, ή θα έπρεπε να είναι, ο τόπος όπου διεξάγεται ο ουσιαστικός διάλογος, η αντιπαράθεση ιδεών και προγραμμάτων, η νομοθέτηση, ο έλεγχος της εκτελεστικής εξουσίας. Η υποβάθμιση του ρόλου του, όταν συμβαίνει, είναι πλήγμα στην ποιότητα της Δημοκρατίας. Απαξιώνεται η Βουλή στα μάτια των πολιτών όταν αισθάνονται ότι οι Εξεταστικές Επιτροπές για παράδειγμα λειτουργούν προσχηματικά ή παρελκυστικά. Ο κίνδυνος σήμερα δεν προέρχεται από θορυβώδεις εκτροπές ή θεαματικές, ηχηρές συγκρούσεις. Αντιθέτως, προέρχεται από την αργόσυρτη, υπόγεια διολίσθηση προς την ανοχή και εξοικείωση σε φαινόμενα υποβάθμισης των κανόνων. Η ποιότητα της Δημοκρατίας δεν διαβρώνεται από μια και μόνη πράξη, αλλά από την σωρευτική επίδραση πολλών μικρών παρεκκλίσεων».
Όσον αφορά τη Δικαιοσύνη, ο κ. Καραμανλής είπε: «Το κύρος της Δικαιοσύνης είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεται η εμπιστοσύνη των πολιτών. Η πίστη στην ανεξάρτητη και αδέκαστη Δικαιοσύνη είναι μείζων προϋπόθεση για την λειτουργία της Δημοκρατίας. Κι όμως, τα τελευταία χρόνια έχει απλωθεί μια σκιά σε πολλές Ευρωπαϊκές κοινωνίες. Μια σκιά αμφισβήτησης, μια αίσθηση μεροληψίας υπέρ των ισχυρών, μια αντίληψη ότι και η Δικαιοσύνη δέχεται πιέσεις, επηρεασμό, απόπειρα χειραγώγησης. Η αμφιβολία, και μόνο η αμφιβολία, αρκεί για να τραυματιστεί η πολιτική και κοινωνική συνοχή. Η ποιότητα της Δημοκρατίας δεν κινδυνεύει μόνο όταν η Δικαιοσύνη παύει να είναι ανεξάρτητη. Κινδυνεύει ήδη από την στιγμή που η ανεξαρτησία της τεθεί υπό αμφισβήτηση».
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στις τηλεφωνικές υποκλοπές: «Η δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων πολιτικών αρχηγών, υπουργών, ανώτερων στρατιωτικών, δημοσιογράφων και άλλων δεν έπεισε ότι δόθηκαν απαντήσεις στα καίρια ερωτήματα που προέκυψαν, αναφορικά με τη νομιμότητα, την σκοπιμότητα, τους λόγους που έγιναν, τις εγκρίσεις που δόθηκαν, το περιεχόμενό τους. Ο χρόνος κύλησε, τα γεγονότα έπαψαν να απασχολούν την επικαιρότητα, η πολιτική αντιπαράθεση κόπασε. Για την μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών όμως τα αναπάντητα ερωτήματα μένουν και ρίχνουν την σκιά της αμφισβήτησης στην εύρυθμη λειτουργία της Δικαιοσύνης».
Ο κ. Καραμανλής αναφέρθηκε και στην υποβάθμιση του δημόσιου λόγου. «Ο πολιτικός διάλογος διεξάγεται πια με όρους επικοινωνίας και θεάματος, έχοντας ως πρώτο στόχο την πρόκληση πρόσκαιρων εντυπώσεων. Η επιχειρηματολογία έχει αντικατασταθεί από την συνθηματολογία. Η αντιπαράθεση ιδεών, προτάσεων, προγραμμάτων υποχωρεί, η δεν ακούγεται, από τον θόρυβο των υπερβολών, των αστήρικτων κατηγοριών, των ύβρεων, των προσωπικών προσβολών, των θεωριών συνωμοσίας. Κάπως έτσι ο δημόσιος λόγος χάνει και την ουσία του, αλλά και τη δύναμή του να φωτίζει προβλήματα και να οδηγεί σε λύσεις.
»Η Δημοκρατία απαιτεί σοβαρότητα, νηφαλιότητα, μετριοπάθεια και υπευθυνότητα. Από όλους. Ακόμα, καίριας σημασίας ζήτημα για την ποιότητα της Δημοκρατίας είναι η έγκυρη, ακριβής και αμερόληπτη ενημέρωση. Είναι αναγκαίος όρος για την ελεύθερη επιλογή, η οποία υπονομεύεται όταν η πληροφόρηση εξυπηρετεί σκοπιμότητες ή συμφέροντα. Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στο πεδίο της επικοινωνίας, οι τεράστιες δυνατότητες του Διαδικτύου, οι ασύλληπτες εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, οι υπαρκτοί κίνδυνοι αποπροσανατολισμού, παραπληροφόρησης και διασποράς fake news, ο ρόλος της προπαγάνδας δεν μπορεί παρά να μας προβληματίζουν και να μας κινητοποιούν… Καμιά σκοπιμότητα δεν είναι υπέρτερη. Η αποστολή του Τύπου δεν είναι να εξωραΐζει καταστάσεις, ούτε να λιβανίζει τις εξουσίες. Είναι να τις ελέγχει με αυστηρότητα, όποιες και αν είναι, όσο ψηλά και αν βρίσκονται».
Η τοποθέτηση Βενιζέλου
Περήφανος που διετέλεσε αντιπρόεδρος τριών Κυβερνήσεων «που κράτησαν τη χώρα όρθια μέσα στην ευρωζώνη, με κορύφωση τη συγκυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου», δήλωσε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, στην εκδήλωση της εφημερίδας «Δημοκρατία» για τα 15 χρόνια κυκλοφορίας της. «Η Δημοκρατία είναι κατάκτηση των τριών τελευταίων αιώνων και τώρα δοκιμάζεται. Ζούμε την κρίση της Δύσης και των Ευρωαμερικανικών σχέσεων. Η αμερικανική και ευρωπαϊκή αντίληψη περί Δημοκρατίας φέρονται να αποκλίνουν σοβαρά. Τα ενιαία δυτικά αυτονόητα είναι προφανές ότι έχουν πάψει να ισχύουν. Η φιλελεύθερη Δημοκρατία δοκιμάζεται και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
»Η Ευρώπη ως Ε.Ε. αλλά και κάθε Κράτος μέλος χωριστά καλείται να συμβιβάσει το δημοσιονομικό κόστος με την αύξηση του κόστους για την άμυνά της. Σε αυτή την δύσκολη ισορροπία κρίνεται η ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Σημαντικό είναι να αποκατασταθεί η σχέση εμπιστοσύνης και συναντίληψης ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού», τόνισε.
Ο κ. Βενιζέλος έκανε λόγο για το φαινόμενο της «δημοκρατικής κόπωσης» και αναφέρθηκε στα «γενετικά προβλήματα της Δημοκρατίας, με τρία κορυφαία. Πρώτον, έχει αντιφατική σχέση με το χρόνο, βασίζεται στις περιοδικές εκλογές. Δεύτερον, η δημοκρατία βασίζεται στην πλειοψηφική αρχή, συχνά ο λόγος γίνεται λαϊκιστικός, ο υπεύθυνος λόγος ενοχλεί. Τρίτον, η δημοκρατία καλείται να ανεχθεί και να συμπεριλάβει τους εχθρούς της, πλην οριακών περιπτώσεων».
Σε αυτά τα τρία προβλήματα, όπως είπε, «έχουν προστεθεί τα προβλήματα μιας τεχνολογικής εξέλιξης που μέσα στο διαδίκτυο δίνεται η ψευδαίσθηση της άμεσης συμμετοχής. Είναι κρίσιμη και η σχέση δημοκρατίας και κυριαρχίας, όταν το κράτος γίνεται αναποτελεσματικό, η δημοκρατική διακυβέρνησή του καθίσταται αδιάφορη για μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Η Δημοκρατία υπονομεύεται όταν καλλιεργείται η ψευδαίσθηση ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις. Επιβάλλεται η δημοκρατική παθητικότητα, η διάχυτη αντιθεσμική τοξικότητα, δεν κυριαρχεί ένας λόγος συναινετικός, αλλά τεχνητά συγκρουσιακός, πίσω από τον οποίο κρύβονται συχνά ανεπάρκειες των κρατούντων και συχνά της Αντιπολίτευσης».
Ο κ. Βενιζέλος σημείωσε ότι «έχει διαρραγεί το κοινωνικό συμβόλαιο πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η Δημοκρατία» και μίλησε για την ακρίβεια, τη διόγκωση των ανισοτήτων, την πρόκληση του μεγάλου πλούτου που τροφοδοτεί αντισυστημικές συμπεριφορές και θέτει σε αμφισβήτηση τους Θεσμούς, τη Δικαιοσύνη, τις ανεξάρτητες Αρχές. «Η Ελλάδα έχει τα δικά της ιδιαίτερα προβλήματα που εκκινούν από τον τρόπο που διακηρύχθηκε το τέλος της οικονομικής κρίσης και η επιστροφή στην κανονικότητα. Είναι ανάγκη να συναφθεί ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο που να προβλέπει την άρση των ασυμμετριών. Το 67% των Ελλήνων απαντά ότι ζει σε συνθήκες οικονομικής φτώχειας, ακόμη και αν ανήκει στην μεσαία τάξη».
Όπως είπε ο πρώην Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης: «Η διαφορά μεταξύ συναίνεσης και συνεργασίας είναι μεγάλη, αλλά ακόμα πιο μεγάλη η διαφορά από τη μονοκομματική πλειοψηφία που έχει μετατραπεί σε μονοπρόσωπη εξουσία, χωρίς εγγυήσεις διαφάνειας. Δεν νοείται να κυριαρχεί η αίσθηση της διαφθοράς. Οι εμβληματικές υποθέσεις εξελίσσονται με τρόπο που έχει την αίσθηση ο πολίτης ότι κυριαρχεί η αδιαφάνεια και η συγκάλυψη. Στη δίκη για τις υποκλοπές γίνονται εντυπωσιακές αποκαλύψεις, στην διπλανή αίθουσα σε δεύτερο βαθμό εκδικάζεται η υπόθεση της σκευωρίας της Novartis με έξι χρόνια καθυστέρησης. Στη Βουλή η λειτουργία της εξεταστικής για τον ΟΠΕΚΕΠΕ προσφέρει καθημερινό υλικό για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αποκαλύπτει το μέγεθος του σκανδάλου. Οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι βρίσκονται σε απόγνωση, το Μάρτιο αναμένεται να ξεκινήσει η δίκη για τα Τέμπη και θα εισέλθει η χώρα στην τελευταία περίοδο πριν τις εκλογές».
Κρίση στη Δημοκρατία, τόνισε ο κ. Βενιζέλος, «υπάρχει όταν η χώρα καθίσταται μη διακυβερνήσιμη. Δεν σημαίνει ότι δεν έχει Κυβέρνηση, σημαίνει κάτι πιο βαθύ που αφορά το πολιτικό σύστημα, ότι υπάρχει ανάγκη για υπερβάσεις, ρήξεις και συναινέσεις ώστε να αντιμετωπιστούν οι παθογένειες που κατατάσσουν τη χώρα στις τελευταίες θέσεις». Αναφέρθηκε στην ανάγκη «αναστήλωσης των δημοκρατικών θεσμών» και επισήμανε ότι «τίποτα δεν είναι πιο κρίσιμο, προοδευτικό και σημαντικό από τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Ο σεβασμός και η αξιόπιστη λειτουργία των θεσμών είναι θεμέλιο ολόκληρης της εθνικής στρατηγικής».
Ο μίνι διάλογος Καραμανλή - Βενιζέλου
Μετά την ομιλία του κ. Βενιζέλου, ο συντονιστής της εκδήλωσης, δημοσιογράφος Μανώλης Κοττάκης, ζήτησε από τους δύο ομιλητές να σχολιάσουν τι σημαίνει ο νέος συσχετισμός δυνάμεων για την πατρίδα μας και τον κόσμο.
Ο κ. Βενιζέλος αρχικά απάντησε, μεταξύ άλλων: «Έχουν ρευστοποιηθεί τα πάντα. Ζούμε τους τελευταίους 11 μήνες μια ρητή, απροκάλυπτη επανατοποθέτηση των ΗΠΑ στο παγκόσμιο σκηνικό. Διατυπώνεται ένα δόγμα, βρισκόμαστε σε μια κατάσταση πρωτοφανή, όσα είχαμε μάθει ως στερεότυπα από την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού και μετά, έχουν πάψει να ισχύουν. Πρέπει όλα να τα ελέγχεις και να τα επιβεβαιώνεις ανά πάσα στιγμή, έχει αλλάξει η αίσθηση του χρόνου. Είχαμε τη βεβαιότητα ότι τα επεισόδια ανά δεκαετία θα προκαλέσουν την παρέμβαση των ΗΠΑ, τώρα δεν είναι αυτονόητα. Πρέπει να επικαιροποιήσουμε την εθνική στρατηγική.
»Χρειάζεται μια επίκαιρη και στοχευμένη εθνική πολιτική, τέτοιες προϋποθέσεις διαλόγου και συναίνεσης δυστυχώς δεν έχουμε. Να μην συρόμεθα από εξελίξεις και πρωτοβουλίες που δημιουργούν μεγάλη ένταση. Να έχουμε την εποπτεία αυτού που συμβαίνει στην περιοχή μας, αλλιώς θα αφεθούμε να απαντήσουμε σε ένα δίλημμα: αν η πρώτη μας επιλογή είναι η συμμετοχή στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ή η εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ.
»Βλέπω ότι με το πιστόλι στον κρόταφο η πλειοψηφία απαντά οι σχέσεις με τις ΗΠΑ, αυτή όμως η σχέση τώρα πρέπει να υπακούει σε νέους στόχους, αξιακούς, θεσμικούς, στρατηγικούς. Είναι ένα απρόσμενο, πολύπλοκο πρόβλημα, ενώ είχαμε καταφέρει να έχουμε διαμορφωμένο ένα μεταπολιτευτικό εθνικό δόγμα που δεν μας πήγε καθόλου άσχημα, τώρα δεν αρκεί».
Αντίστοιχα, ο κ. Καραμανλής σημείωσε: «Από έναν κόσμο ηγεμονικό κινούμαστε στον πολυκεντρικό. Έχουμε ένα σαρωτικό τρόπο συμπεριφοράς των ΗΠΑ, πολύ διαφορετικό σε σχέση με πριν. Την ίδια ώρα, θλιβερό είναι το συμπέρασμα ότι η Ευρώπη είναι κατώτερη των περιστάσεων. Είναι οξύμωρο, είμαστε η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που απειλείται πραγματικά και σε επίπεδο κυριαρχίας και σε επίπεδο κυριαρχικών δικαιωμάτων.
»Βεβαίως ανήκουμε στη δύση, όμως οι παραδοσιακοί σύμμαχοι σε ό,τι αφορά την διατύπωση των εθνικών μας δικαίων, προκρίνουν μια προσέγγιση που μοιάζει συμβιβαστική στο 50-50, δηλαδή βρείτε τα στη μέση στα θέματα της περιοχής. Ορθώς οχυρωνόμαστε και πίσω από το εθνικό δίκαιο, όμως είναι εμφανές ότι το εθνικό δίκαιο υποχωρεί ως όπλο εφαρμογής και εθνικής διεκδίκησης. Να κινηθούμε σε μια κατεύθυνση ενισχυμένης αποτροπής, πολύ σοβαρών κινήσεων εξωτερικής πολιτικής και ει δυνατόν με όρους εθνικής συνεννόησης».
Newsroom με πληροφορίες από το euro2day.gr
